Sparta - Ilkcag Ütopyalari

Antikcag filozoflari, düsünür ve yazarlari hangi konuya deginirlerse deginsinler, sözü eninde sonunda getirip Spartaya baglarlar. Cünkü Sparta, uygarlik tarihinde ve özellikle de antikcagda siyaset, felsefe, bilim, yasam tarzi, müzik, spor, edebiyat, egitim, savas kurami ve mitoloji gibi alanlarda bir efsanedir. Dolayisiyla düsünürlerin konu ne olursa olsun bahsetmeden gecemeyecegi tek sey Spartanin gecmisidir.Sparta kimi yazarlara göre despotizmin, disa kapaliligin ve kati disiplinin, kimi yazarlarca da esitligin, dayanismanin ve cömertligin bir örnegidir. Ancak bu kadar büyük bir önem tasimasina ragmen Sparta tarihi cogunlukla bilinmez. 2007 yilinda gösterime giren ve popüler kültürde yer edinen 300 Spartali filmi ise Spartayi sadece Amerikan savas propagandasinin basit bir aleti durumuna düsürmüstür.Antikcag tarihcileri gibi günümüzün bircok okuru da eski Spartanin toplumsal yapisini ve Yunan tarihinde oynadigi rolü merak etmektedir. Aramizdan cogu kisi Likurgosun kim oldugunu ve bu yasalarin ilk kez onun tarafindan yürürlüge konupkonmadigini da bilmek isteyecektir. Hatta Likurgosun gercekten yasayip yasamadigini da. Bunu özellikle merak etmemiz lazim cünkü kayitlar ve anlatilanlar kismen efsanelere dayanmaktadir.Yoksa Likurgos hic yasamamis midirSpartanin ünlü krali Likurgos hem tarihtir ve bu acidan gercektir hem de elimizde kesin kanitlar olmamasi nedeniyle bir efsanedir. Yasalari hem gercektir ki bazi dönemlerde örnek bir model olarak uygulanmistir hem de insanin o tarihte yapilan ve basarilanlara inanasi gelmedigi icin bir ütopyadir.Bu calismada antikcagda, Sparta ve Likurgosla ilgili yazilmis eserlerin ve belgelerin en önemlilerini derleyerek okura sunuyoruz.Sadik Usta