Psikolojiden Sanata Dogru - Sanat Psikolojisi ve Ötesi

Toplumsal baskinlikla birlikte degerlendirilebilecek sistemi mesrulastirma kavrami, temelde, toplumsal kimlik kuramina dayaniyor. Bu kurama göre birey, kendini ve ait oldugu grubu yücelten tutum ve davranislara sahiptir. Kötülükler, Sbizden olmayanlara yansitiliyor; böylece, Sbizden olanlarin tertemiz oldugu yönünde, bir kendini idealize etme süreci söz konusu oluyor. Toplumsal baskinlik kurami ise buna bir tugla daha ekleyip toplumda hiyerarsinin altinda olanlarin, üstte olanlari yücelttigini gösteriyor. Sözgelimi, toplumsal kimlik yaklasimi acisindan, yoksullarin, kendilerini yüceltip zenginleri kötü, insanligi kalmamis, duygusuz kisiler olarak görmeleri beklenirken kimi zaman bunu yapiyorlar ama her zaman degil, onlar; tersine, zenginleri yüceltip kendilerini asagiliyorlar. Arabesk edebiyat, tam da bundan doguyor.Sistemi mesrulastirma kurami, toplumsal baskinlik kuramindaki hiyerarsiyi destekleyici mitler kavramiyla ayni cizgide, ezilenlerin ezenleri yüceltmesine yol acan kimi araclar oldugunu ileri sürüyor. Edebi anlatilarda, tarihsel olarak, bizden olmayanlarin kötülenmesinden, bizden olmayanlarin yüceltilmesine dogru bir gecis oldugu söylenebilir. Ayni bicimde, ezilenlerin boyun egmeyip er ya da gec hakkini aradigi anlatilardan, ezilmeninyoksullugun mutlaklastirildigi bir anlati tarzina gecis de söz konusu.