Mevlana

Mesnevi yazilis asamasinda iken onu hafife alan ve ona masal kitabi diyenler olmustu. Mevlana Kim bu kitaba masal derse ona bu kitap masaldir, ama bu kitabi kendi manevi ve ruh hali olarak gören de erdir. 4b. 33 der ve Kurana da öncekilerin masallari diyenlerin bulunduguna dikkat ceker. Enam, 625, Enfal, 831, Nahl, 1624 Hakim Senainin asi bakan Kuranda sözlerden baska bir sey görmez, körler, günesin isigini görmezler, sadece sicakligini görür. 3b. 4230 ve sikayet ederler.Mevlana Havlayan köpekler dedigi, ve Mesnevi ile alay edenleri Kurana masal kitabi diyen müsriklere benzetir. 4b. 4284 Mevlana her zümreden ve her siniftan insanlarin hikayelerini, deyimlerini, özdeyislerini ve pek cok mazmunlari Mesneviye almis, bunlari kendine göre anlamlandirmis ve yorumlamistir. Avam denilen siradan kisileri, onlarin hal ve hareketlerini, hayat tarzlarini ve anlayislarini yakindan tanimis, bunlari sirasi geldikce Mesneviye yansitmistir, Mesnevide halk kültürünün izleri acikca görüldügünden yasadigi dönemde bile bu durumu kusur olarak görenler olmustur...Mesnevide öyle yerler vardir ki onlari okuyanlar Mevlananin cebir görüsüne sahip oldugu, insan iradesini ve kudretini kabul etmedigini sanirlar. Ama bunun aksini gösteren pek cok beytler, menkibeler ve örnekler de var. Mevlana sünnetullah ve adetullah denilen tabiatta ve toplum hayatinda var olan kanunlari, sebep-sonuc iliskisini biliyor, görüyor, benimsiyor ve bunun lüzum ve ehemmiyetini savunuyor. Fakat o, her mümin gibi ilahi irade ve kudreti sebeplerin üstünde görüyor, sebeplerden ziyade sebeplerin yaraticisini ve yöneticisini öne cikariyor. Sebepler, vasitalar ve vesileler alemine dalip bunlarin yaraticisini akillarina getirmeyen gafilleri uyur-gezerler gibi görüyor ve onlari uyandirmaya calisiyor.