Cumhurdan Cumhuriyete Osmanli Dusuncesinde Saltanat ve Muhalifleri

Türk düsünce tarihinin Türkcüleri, Islamcilari, Garbcilari, liberalleri, istirakcileri, Turancilari, hatta anarsistleri vardir, ama cumhuriyetcileri yoktur. Cumhuriyet ilan edilmistir, fakat tartisilmamis, hükümetin sekline indirgenmistir. Alp Eren Topalin bu calismasi dilimize Fransiz Ihtilalinin etkisiyle girdigi varsayilan cumhriyet kelimesinin pesine düsüyor ve tarih icerisindeki seyrini takip ediyor. 17. yüzyil Istanbulunun sehir isyanlarindan Yeni Osmanlilara Osmanli düsüncesinde saltanat karsiti fikir ve söylemlerin bir haritasini cikariyor ve Avrupa-merkezci olmayan bir alternatif tarih sunuyor. Topal, 17. yüzyil siyasi krizi baglaminda, saltanatin mutlak egemenligini önceleyen iktidar diline karsi gelisen, Yeniceri cumhrunun basini cektigi, kullar arasi esitligi vurgulayan baska bir siyasetin ve siyasal dilin varligina isaret ediyor. 19. yüzyilda Yeniceriligin ilgasiyla Saltanat karsisinda korumasiz ve temsilsiz kalan toplumsal muhalefet icincumhridealler sahasinda yeniden icat edilecektir. Tanzimat aydinlari saltanat etrafinda insa edilmis mitolojilerin ve istibdad rejiminin sonunu ancak cumhrun uyanisiyla mümkün görür. Topalin panoramasi Cumhuriyeti kuran nesle ilham olan Yeni Osmanlilarin, Yeniceri ocaklarina dayandirdiklari muhalefet geleneginin Türkiye Cumhuriyetinin fikri temellerini nasil attigini gösteriyor.