Biz Istanbullular Böyleyiz

Haris Spataris, 1906, Istanbul Fener dogumlu. Ailesi 1922de Yunanistana göc etmis. Cocukluguna ait ilk anilar Balkan Savasinin mahallesinde yarattigi gerginliklere, Istanbula yigilan muhacirlere iliskin. Sonra Birinci Dünya Savasi patliyor, Istanbul isgal ediliyor, Yunan kuvvetleri Izmire cikiyor. Bu siyasi gelismeler Istanbul Rum cemaatinin milliyetciligini körüklüyor. Yunan ordusunun Anadoluda yenilgiye ugramasi cemaatin umutlarinin yikilmasina yol aciyor. Kücük Asya Felaketinden sonra, Mübadele Istanbul Rumlarini kapsamasa da, artik kendileri icin bir gelecek olmadigini düsünen bazi Rumlar dogduklari sehri terk ediyorlar. Iste böyle bir siyasi geri planda dikkatli bir gözlemci Spataris. Bizlere, binalari yerinde kalsa da artik var olmayan bir dünyayi anlatiyor Fenerin ara sokaklari, evler, insanlar, vapurlar, sandallar, sandalcilar, patrikhanenin papazlari, sokaklardaki havagazi lambalarini yakip söndüren memurlar, mahallede yanan ilk elektrik ampulü, dünyanin merkezi Galata, gencliginde onu heyecanlandiran Galatanin kötü söhretli evleri, Bolsevik devrimi sirasinda Rus elciligi önünde catisan Ruslar, Rumlarin tavan taburu askere gitmemek icin tavan arasinda saklananlar, Tünelin onarilmasi, Rum cemaatinin ileri gelenleri. Rumlarin yemekleri, eglenceleri, bayramlari, hamam sefalari Ayazmalar, yanginlar, tulumbacilar, sokak saticilari, Ermeniler, Kürtler, Yahudiler Bu anilar eski Istanbulla ilgili bir cok ayrintiyi gözler önüne seriyor. Örnegin 1873te yapilan Galata Tünelinin eski vagonlari hakkinda söyle yazmis Bu vagonlarin pencereleri yoktu, üstleri tamamen acikti kapali yerde dolastiklarina göre yagmurdan islanilmazdi ve etrafi demir parmakliklarla cevriliydi. Aydinlatma petrol lambalariyla yapiliyordu. Tren bu vagonlarla hareket edip tünele girer girmez insanin üzerinden nemli ve soguk bir rüzgar eserdi; petrol lambalarinin titrek isigi da cehenneme gidiyormusuz izlenimi verirdi. Bu kitap, Haris Spatarisin anlattigi Fenerin sokaklari adim adim dolasilarak hazirlandi. Döneme ait fotograflarin yani sira günümüzü yansitan fotograflara da yer verildi. Jacques Pervititchin hazirladigi, Fenere ait 1929 tarihli sigorta haritalarinin birkaci da kitaba eklendi. Böylece, okur Harisin anlattigi 1906-1922 Fenerini gözünde daha iyi canlandirabilecek, hatta isterse, dokusu hemen hemen hic degismeyen mahallenin sokaklarinda bir gezintiye bile cikabilecek. Bu kitap, okurlari icin ayni zamanda bir gezi rehberi.