Allahin Hikmetinden Sual Olur mu

Insanin, varligi ve olusu anlama su¨recinde karsilastigi en önemli sorulardan biri, pes pese var olan seyler arasinda gercekten nedensel bir iliski bulunup bulunmadigidir. Bu soruya verilen olumlu ve olumsuz yanitlar, metafizik du¨su¨ncenin ana yapisini dogrudan belirler. Zira insan bir caba olarak metafizik, var oldugu du¨su¨nu¨len bu¨tu¨n seyler arasindaki varlik iliskisinin niteligini bilmeyi amaclar. Metafizik bir sorun olarak nedensellik tartismasinin temel sorusu ise Tanrinin fiillerini irad olarak mi yoksa zorunlu olarak mi yaptigidir.Iste bu calismanin amaci, kelamcilarin, ilah kudretin mutlakligi ile duyulur du¨nyadan hareketle anlamlandirilan ahlak kavramlarin Tanriya yu¨klem yapilmasi arasindaki gerilimi nasil cözdu¨klerini ortaya koymaktir. Bu amacla Mutezile, Esariyye ve Maturdiyye gibi kelam mekteplerinin teorilerini temsil eden du¨su¨nu¨rlerin göru¨sleri ele alinmis, ardindan da du¨su¨nu¨rlerin yaklasimlari, kelam usulu¨ acisindan genel bir degerlendirmeye tabi tutulmustur.Kelam geleneginin bu¨yu¨k sahsiyetlerinin halk nezdinde bilinen ifadesiyle Allahin hikmetinden sual olup olamayacagi sorusunu nasil cevapladiklarini inceleyen bu kisa fakat özlu¨ calisma, Islam du¨su¨nce geleneginde Tanrinin fiilleri tartismasina egilen arastirmacilar icin kayda deger ve yol gösterici bir nitelikte olmasinin yaninda, ilah fiiller hakkinda tefekkür eden okurlarin da istifade edebilecegi bir metin.